Rusya’nın evvelki sabah Ukrayna’ya başlattığı askeri operasyon sonrası Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasıl Bodnar, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’la görüşmesinde boğazların Rus gemilerine kapatılması talebini iletti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise Ukrayna’nın istemine ait “Uzmanlarımız savaş hali var mı onu çalışıyor. Hukuken kabul edersek gelişmelere nazaran savaş gemilerinin geçişini sınırlandırabiliriz” tabirlerini kullandı. Çavuşoğlu, husus uygulansa da savaşın tarafı olan ülke gemilerinin boğazları kullanarak kendi üslerine dönebildiğini belirtti.
‘ZAMANA GEREKSİNİM VAR’
Bahisle ilgili Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan emekli büyükelçi ve milletlerarası hukuk uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Pazarcı, “Uluslararası hukukta savaş halinin doğabilmesinin birinci yolu savaş ilanıdır. Devletlerden biri savaş ilan ettiğinde, savaş hali uygulamasına girilir. Mevcut durumda Rusya’nın ilanı yok. Rusya bu askeri operasyonun işgal olmadığını da söylüyor; taraflardan en azından biri ‘savaş açmadık’ dediği vakit ‘savaş hali vardır’ demek o kadar kolay değil” dedi.
Montrö Sözleşmesi’nin 19. unsurunun uygulanması için belli bir vakte muhtaçlık olduğunu vurgulayan Pazarcı, “Türkiye’nin çabucak ‘savaş hali doğmuştur’ demesi ve boğazları kapatması, Türkiye’nin Montrö’yü hakikat uygulamadığı tenkitlerine yol açar. Türkiye’nin çabucak ‘geçişleri yasaklaması’ aceleye gelmiş bir uygulama olur. Montrö, Türkiye’ye bu müsaadesi veriyor fakat bunu savaş halinin yerleşmesi çerçevesinde değerlendirmesi, Türkiye’nin ulusal çıkarları bakımından daha uygun olacaktır” sözlerini kullandı.
‘TARAFSIZLIK ÖNEMLİ’
Pazarcı, bu kararın uygulanarak boğazların savaşan taraflara kapatılması durumunda dahi Rusya’nın Karadeniz limanlarına bağlı savaş gemilerini geçirebileceğine dikkat çekerek “Mevcut durumda Rusya’nın Karadeniz donanmasının büyük ölçüde esasen bölgede olduğu biliniyor, münasebetiyle bu türlü bir adımın pratikte bir karşılığı yok. Ancak Ukrayna, Türkiye’nin bu kararı uygulayarak Ukrayna’yı desteklediği izlenimini verdirtmeye çalışıyor olabilir. Türkiye’nin Montrö’yü uygulama bakımından taraf tutmadığı izlenimini müdafaası önemlidir” diye konuştu.
‘ÖNEMLİ SINAMA’
Emekli Büyükelçi Mithat Rende de “Rusya savaş açmadıklarını söylüyor. Savaş kararlarının nasıl uygulanacağına ait kontratta bir düzenleme yok. Bu durumda savaş hali olup olmadığına kim karar verecek? Türkiye savaş hali gerekçesiyle Rus gemilerine boğazları kapatırsa, Rusya Montrö’yü ağır bir formda ihlal ettiniz gerekçesiyle BM’ye müracaatta bulunur mu soruları gündeme geliyor” dedi.
News
