Rusya’nın başlattığı askeri operasyon sonrası Ukrayna, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 19. unsuru uyarınca savaşın tarafı olan Rusya’nın savaş gemilerinin boğazlardan geçişinin yasaklanmasını talep etmişti.
“ŞEFFAF OLACAĞIZ”
Kalın ve Altun’un açıklamalarından sonra akşamüzeri bir televizyonun canlı yayınında konuşan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Başlangıçta Rusya’nın saldırısı oldu, biz bunu değerlendirdik. Görülüyor ki artık bu bir savaşa dönüştü. Resmen savaş hali var. Bu karar, Rusya da Ukrayna da olabilir, savaşın tarafı olan tüm ülkeler için geçerli” dedi. Montrö uyarınca savaşın tarafı olan ülkelerin Karadeniz limanlarına bağlı savaş gemilerinin limanlarına dönebileceğini belirten Çavuşoğlu, “Bir geminin üsse kayıtlı olup olmadığı belirli. Suiistimalin de olmaması lazım. Üsse gideceğim deyip de Boğaz’dan geçtikten sonra savaşa dahil olmaması lazım. Biz Montrö’nün tüm kararlarını şeffaf bir formda uygulayacağız” dedi.
NASIL UYGULANACAK?
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 19. unsuru, Türkiye’nin taraf olmadığı bir savaşta, savaşın tarafı olan devletlerin askeri gemilerinin boğazlardan geçişini yasaklıyor lakin savaşan devletlerin gemileri boğazları kullanarak kendi limanlarına dönebiliyor. Türkiye’nin bu kararı işlettiğini Rusya ve Ukrayna’ya resmen bildirmesinin akabinde Ukrayna’nın tüm savaş gemileri ile Rusya’nın Karadeniz limanlarına bağlı savaş gemileri, boğazları kullanarak kendi limanlarına dönebilecekler fakat savaş mühletince Karadeniz’den çıkamayacak. Ayrıyeten Rusya’nın Karadeniz limanlarına bağlı olmayan gemileri savaş mühletince Karadeniz’e giremeyecek.
MONTRÖ KONTRATI NE DİYOR?
Türkiye’nin işleteceğini açıkladığı Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 19. unsuru şöyle:
Savaş vaktinde, Türkiye savaşan değilse, savaş gemileri 10. unsurdan 18. unsura kadar olan hususlarda belirtilen şartlarla birebir şartlar içinde, Boğazlar’da tam bir geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır. Bununla birlikte, savaşan rastgele bir devletin savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçmesi yasak olacaktır; şu kadar ki, iş bu mukavelenin 25. hususunun uygulama alanına giren durumlarla, atağa uğramış bir devlete, Milletler Cemiyeti Misakı çerçevesi içinde yapılmış, bu Misak’ın 18. unsuru kararları uyarınca kütüğe yazılmış (tescil edilmiş) ve yayımlanmış, Türkiye’yi bağlayan bir karşılıklı yardım andlaşması yeterince yapılan yardım durumları bunun dışında kalmaktadır.
Üstteki fıkrada öngörülen kuraldışı durumlarda, 10. unsurdan 18. hususa kadar olan hususlarda belirtilen kısıtlamalar uygulanamayacaktır.
Üstteki 2. fıkrada konulmuş geçiş yasağına rağmen, Karadeniz’e kıyıdaş olan ya da olmayan savaşan devletlere ilişkin olup da bağlama limanlarından ayrılmış bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebilirler.
Savaşan devletlerin savaş gemilerinin Boğazlar’da rastgele bir elkoymaya girişmeleri, denetleme (ziyaret) hakkı uygulamaları ve öteki rastgele bir düşmanca harekette bulunmaları yasaktır.
“DİYALOG KOPMASIN DİYE ÇEKİMSER KALDIK”
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmadığı tenkitleriyle ilgili de konuştu.
Çavuşoğlu, “Yaptırımlara Türkiye’nin katılmadığı savı yanlışsız değil. Biz gerek Rusya’nın tanıma kararı daha sonra Ukrayna’ya saldırısından sonra açıklamalarımızı yaptık ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tanıdığımızı açıkladık. Tüm milletlerarası platformlarda da Türkiye’nin tutumu nettir. NATO Başkanlar Zirvesi’nde ortak açıklama oldu, burada Rusya’nın saldırganlığı açık bir halde kınandı.Türkiye’ye suçlama getirmek hakikat değil. Türkiye ilkesel davranıyor” dedi. Çavuşoğlu, Rusya’nın Avrupa Kurulu üyeliğinin askıya alınması oylamasında Türkiye’nin “çekimser” oyuyla ilgili ise, “Burada iki seçenek vardı. Biri Rusya’nın yetkilerinin askıya alınması, Rusya ile ağırlaştırılmış diyalog sürecine girilmesi. İkinci seçenek ise direkt temsil hakkının elinden alınması ve diyaloga girilmemesi. İki taraf ortasında müzakereler başlayacak. AGİT’te, BM’de uğraşlar var. Biz de bu müzakereleri ve diyalogu ön plana çıkarıyoruz. Birinci seçenek olsaydı, Rusya’yla ağırlaştırılmış diyalog başlasaydı biz buna evet diyecektik. Öbür memleketler arası örgütlerde Rusya’yla bağı kesme çalışması var mı, yok. Biz diyalogdan yanaysak diyaloğun kesilmesi kararına katılmamız lazım. Biz ilkesel davranıyoruz. Rusya ile buranın bağlarını koparmanın Avrupa Konseyi’ne bir faydası var mı? Hayır yok. Avrupa Konseyi’nin kimi uygulamalarını eleştirebiliriz ancak 15 Temmuz sonrası en yakın çalıştığımız örgütlerden biri Avrupa Konseyi’dir.” sözlerini kullandı.
News
